Uyuşmazlık; davalı şirket nezdinde üç dönem fasılalı olarak çalışan davacının ilk dönem çalışmasının 10.08.2007-15.08.2008 tarihleri arasında Rusya’daki, ikinci dönem çalışmasının 26.11.2008-26.11.2009 tarihleri arasında Libya’daki, üçüncü dönem çalışmasının ise 06.07.2012-19.01.2017 tarihleri arasında Umman’daki işyerinde geçtiği somut olayda tarafların davacının 10.08.2007-15.08.2008 tarihleri arasında Rusya’da geçen birinci çalışma dönemine ilişkin 10.08.2007 tarihli iş sözleşmesinin ilgili hükümleri kapsamında Rusya Hukukunun ve 06.07.2012-19.01.2017 tarihleri arasında Umman’da geçen üçüncü çalışma dönemine ilişkin 06.07.2012 tarihli iş sözleşmesinin ilgili hükümleri kapsamında Umman Hukukunun uygulanması konusunda 5718 sayılı Kanun’un 27 nci maddesinin birinci fıkrasına uygun ve geçerli bir hukuk seçimi yapıp yapmadıkları ayrıca bu dönemlerde Rusya ve Umman Hukuklarının mutad işyeri hukuku olup olmadığı; buradan varılacak sonuca göre Rusya ve Umman Hukuklarının mı yoksa sözleşmelerde öngörülen hukuk seçiminin geçerli olmadığı ve daha sıkı ilişkili hukukun Türk Hukuku olduğu kabulüne göre Türk Hukukunun mu uygulanması gerektiği noktasında toplanmaktadır.

Mutad işyeri kavramından işçinin işini fiilen yaptığı yer, işinin önemli bir kısmını yapmak için zamanını geçirdiği yer anlaşılmaktadır. Bu nedenledir ki, işçinin geçici görevlendirilmesi yani geçici olarak işini yapması hâlinde bu yer mutad işyeri olmamaktadır. İşin belirli bir yerde yapılmayıp sürekli olarak işin yapıldığı yerin değişmesi hâlinde de mutad işyerinden bahsedilemeyecektir. 

İşçinin mutad işyeri belirlenirken sözleşme süresinin tamamında belirlenen tüm koşullar dikkate alınmalı, iş görme ediminin düzenli ve sürekli olarak ve bir bütün hâlinde nerede ifa edildiği tespit edilmelidir. Bu sebeple mutad işyerinin belirlenmesi sürecinde işçinin fiili işyeri önem arz etmeyecektir. 

İşçi işini mutad olarak tek bir ülkede ifa etmiş ya da mutad işyerinden başka bir ülkeye geçici olarak gönderilmiş ise mutad işyerinin tespiti kolaydır ancak işçinin işini aynı yoğunlukta birden fazla ülkede ifa ettiği durumlarda mutad işyerinin belirlenmesi için gerekli olan işçinin işini ağırlıklı olarak ifa ettiği merkezin tespiti mümkün olmayıp 5718 sayılı Kanun'un 27 nci maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca işverenin esas işyerinin bulunduğu ülke hukukunun uygulanması gerekmektedir. Ayrıca eğer bu yerlerden başka bir yerin hukuku, somut olayın özelliğine göre daha sıkı ilişkili hukuk olarak nitelendiriliyorsa belirlenen daha sıkı ilişkili bu hukukun uygulama alanı bulabileceği de 27 nci maddenin açık hükmü gereğidir.

Somut uyuşmazlıkta davacı ... işverene ait yurt dışı şantiyelerinde çalıştığını ve ücretinin USD üzerinden ödendiğini, iş sözleşmesinin haksız olarak feshedildiğini ileri sürerek kıdem tazminatı ile bir kısım işçilik alacaklarının davalıdan tahsilini talep etmiş, davalı işveren ise davacının yurt dışı şantiyelerinde çalışması sebebiyle uyuşmazlığın yabancı hukuka göre çözümlenmesi gerektiğini savunmuştur. İlk Derece ve Bölge Adliye Mahkemesince davalı vekilinin bu savunmasına itibar edilmeyerek uyuşmazlığa Türk Hukuku uygulanmak suretiyle karar verilmiştir.

Ancak dosya içeriğinden davacının davalı şirketin yurt dışında bulunan şantiyelerinde üç dönem fasılalı olarak çalıştığı, ilk dönem çalışmasının 10.08.2007-15.08.2008 tarihleri arasında Rusya’daki işyerinde, ikinci dönem çalışmasının 26.11.2008-26.11.2009 tarihleri arasında Libya’daki işyerinde ve üçüncü dönem çalışmasının 06.07.2012-19.01.2017 tarihleri arası Umman’daki işyerinde geçtiği anlaşılmakta olup birinci çalışma dönemine ilişkin 10.08.2007 tarihli ve üçüncü çalışma dönemine ilişkin 06.07.2012 tarihli iş sözleşmesi bulunduğu tespit edilmiştir.

Davacının bütün çalışmaları yurt dışında geçtiğinden iş ilişkisinde yabancılık unsuru mevcut olmakla birlikte çalışılan ülkenin, yasaları ve düzenlemelerinin uygulanacağı konusunda hüküm bulunduğu, iş sözleşmesinde taraflar arasında hukuk seçimi anlaşması yapıldığı görülmüştür. Tarafların hukuk seçimi yaptıklarının kabulü gerekmektedir. Ayrıca çalışılan ülkenin, aynı zamanda mutad işyeri olduğu anlaşılmaktadır. Bu nedenle çalışılan ülke hukuku uygulanmalıdır. Bu itibarla davacının 10.08.2007-15.08.2008 arasında Rusya'da geçen birinci çalışma dönemi yönünden Rusya Hukukunun ve 06.07.2012-19.01.2017 tarihleri arasında Umman'da geçen üçüncü çalışma dönemi yönünden Umman Hukukunun uygulanması konusunda tarafların hukuk seçimi yaptıklarının kabulü gerekmektedir. Ayrıca bu iki dönem yönünden Rusya ve Umman Hukuklarının aynı zamanda mutad işyeri hukuku olduğu anlaşılmaktadır. Bu nedenle birinci ve üçüncü çalışma dönemleri yönünden bu iki ülke hukuku uygulanmalıdır.

Karar      : Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 2022/985 E. , 2023/426 K.

Yazarlar : Av. Mehmet TAV & Stj. Av. Çiğdem ÖZDEMİR